Evde Doğal Sabun Yapılışı, 1. Bölüm

sütlü doğal sabun

Doğal gıda ve temizlik ürünü arıyorsanız, bir çok şeyi evde yapabileceğinizi fark ediyorsunuz. Üretmeyi de seviyorsanız, önünüzde hiçbir engel yok demektir. Deneye yanıla kendi yolunuzu bulmanız için zaman da varsa, hemen kolları sıvayın.

İki yıldır sabun yapımı konusu ilgimi çekiyor ama nette konu ile alakalı tatmin edici bilgiler bulamadığım için hep ertelediğim bir üretimdi. Sonunda konuya tekrar eğilip uzun uzun araştırmalarım sonucunda elle tutulur bilgilere nihayet ulaştım ve ilk sabun denememi yaptım.

Neden Evde Sabun Yapılmalı?

Bir hobi olarak sabun yapımı size fazla meşakkatli bir iş gibi gelebilir. Bu durumda sizi harekete geçirmek için birkaç sebep daha söylemek istiyorum.

1. 100% sizin tarafınızdan yapılmış bir sabunu kullanmak kendinizi iyi hissetmenizi sağlayacaktır.
2. Kullandığınız ürünün içinde ne olduğunu biliyor olacaksınız, ne de olsa siz ürettiniz.
3. Yurtdışında yapılan birçok çalışmada, kozmetik ürünlerin içeriğinde bulunduğu halde etiketinde yazılmayan içerik olduğu tespit edildi.
4. İçeriğindeki tüm kimyasalları bilseniz bile en basit ve en doğal olarak satılan sabunların içeriğine bakın. Doğal lavantalı katı vücut bakım sabununda 19 ayrı kimyasal olduğunu ve bu kimyasalların bir kısmının alerjen maddeler kapsamında olduğunu söyleseydim fikriniz biraz değişmeye başlar mıydı?
5. Biraz daha detaya girelim ve 1 kg sabunun 4 tl olmasını neden bugüne kadar sorgulamadığımızı düşünelim. Aslında sabun adı altında satılan birçok ürün "sentetik" olduğundan bu derece ucuzlar. "Sentetik" kelimesinin anlamına bakacak olursanız tam olarak "doğal olmayan şekilde üretilmiş, doğal olmayan, yapay, insan yapımı" gibi karşılıklar görürsünüz. Sentetik olan ve insan sağlığına faydalı olan bir ürün var mı? Bu arada piyasadaki birçok ürün sıkıştırılmış "Sentetik deterjan" dır !
6. Üretici için kar oranı katlar ile, satıcılar için ise yüzdelerle ifade edilir denir. Bu durumda 4 tl satış fiyatı olan ürünün maliyetinin 1 tl nin de altında olduğunu anlamak hiç ama hiç zor olmaz. Düşünün, 1 kg ürünün maliyeti 1 tl'nin altında ! Soğuk proses sabunun yaklaşık 70%'i yağdır. Zeytinyağının litresi 15-16 tl olduğuna göre saf zeytinyağı ile üretilen bir ev yapımı sabunun maliyeti ticari sabunlara göre çok daha yüksektir.
7. Sizin hazırlayacağınız doğal sabunun içeriğinde, siz fazlasını eklemek istemediğiniz sürece sadece su, sodyum hidroksit ve yağ olacak. Sabun yapımında kullanacağınız tek kimyasal olan sodyum hidroksit, kimyasal reaksiyon sonucunda hemen hemen tüm cilt ürünlerinde bulunan gliserine dönüşür.

Biraz Kimya, Soğuk Pres İle Sabun Üretimi

Sabun yapımında kullanılan en yaygın yağlardan biri olan zeytinyağının içeriğinde çok büyük oranda palmitik asit ve oleik asit bulunur.
Yağ asidi ile sodyum hidroksitin reaksiyona girmesi sonucu sodyum oleat (Sabun) ve gliserol oluşur. Gliserol, cilt yumaşatma özelliğinden dolayı birçok kozmetik üründe kullanılmaktadır. Aslında reaksiyon bir asit ve bir bazın reaksiyonudur ve ürün bir yağ asidi tuzu (Sabun) ve gliseroldür.
Kullanılan zeytinyağı, sabunlaşmayan kısımlar da içerir, bunlar vitaminler ve phytosterollerdir. Sabunlaşma reaksiyonu sonucunda vitaminlerin ve diğer bileşiklerin bir kısmı sabunun içinde kalır.

Kullanılan karıştırma oranına da bağlı olarak soğuk proses üretim yöntemi ile üretilen sabunun yaklaşık 20%'si gliserindir.

Neden kül suyu ile sabun yapmadım, sodyum hidroksit (kostik) kullandım

"Kül suyu bir alkalidir yani kostik (dışarıdan alınmış susuz alkali) yerine yağlarla reaksiyona giren alkali budur. Kül suyunun lavabo temizleyiciliği vb de buradan gelir onu da elinizle ellememelisiniz yakar.. Ph i 12 ve üzeri yani kostik çözeltisi ile aynı. İçeriği ise Sodyum yerine potasyum ve Kalsiyum içeren karbonatlar. Kostik dediğimiz de lavabo aç kül suyu da aynı şey..

Kül sabununu yaparken ise, şöyle bir şey fark ettim. Doğadaki belirsizliğin(entropi) etkisi ile ağacın külü yanma reaksiyonu sonucu oluşmuş birincil ve ikincil alkalinin miktarı ve değerliği tam olarak bilinemiyor. Ne kadar yandı, hep aynı ormandaki ağaçlar mı kullanıldı? Bu yanma ürünü sadece kostik yerine geçen alkalileri ayıramadığımızdan ocaktaki yanma artığı ürünleri de kül suyuna taşıyor. Bir sürü yabancı madde.. Ne olduğu miktarı belli değil kaynağı belli değil yanarken meşe odunu dışında içinde kağıt? kömür? plastik? et? ıslak medil? ne yakıldığı belli değil çünkü tümü kül..Alıp bunu bulamaç şeklinde bir suya dönüştürüp bundan sabun yapmak midemi bulandırıyor. Fazla takıntısın diyebilirsiniz ama birisinin yanma artılarını vücuduma sürmeyi düşünemiyorum. Onun yerine düzgünce reaksiyona girmiş ve tamamlanmış kendi doğal sabunlarımı tercih ediyorum..
Kimyasal açıdan ise bu kül suyunun karışık madde içeriğinden ve hep aynı ürün elde edilemeyeceğinden dolayı tüm alkalilerin yağlarla reaksiyona girdiğinden hiçbir zaman emin olamıyorsunuz. Sabunlara serbest alkali oranı testi yaptırmak gerek. Ondan geçerse bile yine de bir önceki maddede anlattığım gibi yanma artıklarını cildimin emmesini istemiyorum.Çünkü cilt üzerine sürülen şeylerin en az %70 ini emiyor."  Alıntı-1

Yani kül suyu da kostiktir. Hesaplanmış tam sonuç verenini kullanmak daha mantıklı olduğu için, evde kül suyu olduğu halde sabun yapımında kostik kullandım. 

Uyguladığım tarif pdf formatında bulduğum Fatih Çakır ismine ait. Ben de pdf içeriğini sizler için blogumda yayınlıyorum.

Tarif 1 i uyguladım, şu anda 2 günlük uykuda sabunum, ben sadece zeytinyağı kullandım ve bitki olarak da kuru biberiye ilave ettim. Hangi zeytinyağı diye soracak olursanız, yemeklik aldığım soğuk sıkım zeytinyağından sabun imal ettim. İki günlük uykudan sonra ilk sabunlarımın fotoğraflarını bu yazının altına ilave edeceğim. 

hibiscus eklenmiş sütlü sabun

Evde soğuk pres sabun yapımı

İşte ihtiyacınız olan tüm malzemeler ;

1. Sodyum Hidroksit (NaOH)
2. Su
3. Borosilicate Beher
4. Çelik Tencere/Sütlük
5. Çelik Kaşık
6. Terazi
7. Blender
8. Termometre
9. Cam baget
10. Kalıp
11. Baharatlar
12. Bitkiler

1. Made olan sabun yapımının asıl maddesi kostiki temizlik malzemeleri satanlardan temin edebilirsiniz. Ben internetten sabun ham maddesi satan bir siteden temin ettim.

EKİPMANLAR 

  -Borosilicate Beher 

Kullanılacak malzemenin sıcaklığa dayanabiliyor olması ver inert olması gereklidir. Behere alternatif olarak çelik kullanılabilir. Karışımları bu malzemenin içerisinde hazırlayabilirsiniz. (Sodyum Hidroksit-Su karışımı, Süt-Şeker karışımı vb ) 

· Çelik Tencere/Sütlük 

Yağın konulacağı malzemedir ve karıştırma işlemi bu ekipman içerisinde yapılır. Malzemenin sütlük (1L hacimli cezve görünümlü çelik malzeme) olması daha avantajlıdır çünkü sodyum hidroksiti yağa ekledikten sonra blender ile karıştırma yapılırken derin malzeme, taşma ve sıçrama olmasını engeler. 

· Çelik Kaşık 

Bu ekipman, baharat ve bitki eklerken gerekli olacak. 

· Terazi 

Ucuz bir mutfak terazisi kullanmak yeterli olacaktır. Yaklaşık 25 tl ye satın alabilirsiniz. 

· Blender 

Blender aslında opsiyonel bir ekipman gibi görünse de öyle değil. Kaşık ile karıştırarak karışımı trace denilen aşamaya ulaşması 30-45 dk civarı sürebilir. Bir el blender'ı ile bu süreyi 3-5 dk ya indirebilirsiniz. Alırken dikkat etmeniz gereken nokta, alt kısmının çelik olması. Böylece blender kullandığınız çözelti ile reaksiyona girmez ve uzun ömürlü olur. 

· Termometre 

Uç kısmı metal, daldırılabilir bir termometre işinizi fazlasıyla görecektir. Standart termometre de kullanabilirsiniz ama civalı termometre almamaya dikkat edin. Termometre kırıldığı taktirde, saçılan civa uzun vadede ciddi problemlere yol açabilir. Yeni termometrelerde civa yerine alkol kullanılıyor, dijital almayacaksanız da en azından alkollü alabilirsiniz. 

· Cam baget 

Bu malzeme opsiyoneldir. Karıştırma için kaşıktan daha iyi bir alternatiftir. 

· Kalıp 

Kimisi için en önemsiz malzeme olsa da, üretilen sabunun şekline önem verenler için aslında en önemli ekipman kalıptır. 

Standart kek kalıpları, muffin kalıpları vb birçok malzemeyi piyasadan kolaylıkla bulabilirsiniz. Güzel görünümlü, binlerce çeşit kalıbı da internetten bulmanız mümkün. 

Kimyasallar

·-Sodyum Hidroksit (NaOH) kostik

1 kg Sodyum Hidroksit ile yaklaşık 24 kilo sabun yapabilirsiniz. Kilosu yaklaşık 20 tl dir. (ben kilosunu 16 tl ye aldım)

-Su 

Bulabiliyor iseniz destile su kullanın. Destile su içerisinde suya sertlik veren Ca ve Mg gibi iyonlar olmadığından sabun daha çok köpürecektir. Destile su bulamıyorsanız da en azından içme suyu kullanabilirsiniz. (ben arıtma içme suyu kullandım)

zeytinyağlı, sütlü sabun

Baharatlar

· Baharatlar ve Diğer Doğal Toz Renklendiriciler 

Genellikle renklendirme ve dekoratif amaçlı kullanılan baharatları aktar'lardan bulabilirsiniz. Hatta, birçok baharatı süpermarketlerde de bulmanız mümkün. Çivit, zerdeçal gibi baharatlar ise genelde aktarlarda bulunuyor. Her 1 kg sabuna yaklaşık 1 kaşık baharat konulduğundan 150-200 g dan fazla almamanızı tavsiye ederim. Sabun yapımında en çok kullanılan baharatlardan bazıları şunlardır ; 

· Kırmızı toz tatlı biber 

· Zerdeçal (Hint Safranı) 

· Kakao 

· Kahve 

· Sığırdili 

· Fesleğen 

· Yosun 

· Kırmızı Pul Biber 

· Tarçın 

· Mür 

· Zencefil 

· Çivit 

· Isırganotu 

· Maydonoz 

· Safran 

· Kekik 

· Nane 

Bu listenin dışında birçok baharatı deneyebilirsiniz. 

zeytinyağlı, kına eklenmiş sabun

Bitkiler 

Bitkileri aktarlarda ve mısır çarşısında bulabilirsiniz. Kullanacağınız bitkinin kuru ve taze olması gereklidir. Kuru lavanta, melissa ve hibiskus gibi kurutulmuş bitkileri mısır çarşısından alabilirsiniz. İşte kullanabileceğiniz bitkilerin listesi ; 

· Hibiscus (Bamya çiçeği) 

· Melissa 

· Lavanta 

· Papatya 

· Okaliptus 

· Gül 

· Karanfil 

· Siyah Çay 

· Yeşil Çay 

Bunların dışında birçok kuru bitkiyi kullanabilirsiniz. 

Yağlar 

Kullanılan her yağ çeşidi sabuna ayrı bir özellik katar. En iyi sabunu, belirli yağların karışımı ile hazırlayabilirsiniz. 

Yağ Asitleri ve Sabuna Kattığı Özellikler ; 

Yağ çeşitlerine ve sabuna katacakları özelliklere yakından bakalım; 

· Zeytinyağı 

Sabun yapımında en çok kullanılan yağlardan biridir. Sabun yapımında zeytinyağı kullanımı, sabuna nemlendirme özelliğinin yanı sıra sabuna yumuşaklık katar. Zeytinyağı oranı yüksek olan sabun çok fazla köpürmez. Hassas ciltler için, çocukların kullanımı için uygundur. Tamamen zeytinyağından üretilen sabunlar genelde bebek ciltlerinde kullanılır. İçeriği ; 

Yüksek miktardaki oleic acid ve linoleic acid içeriği, zeytinyağı ile yapılan sabunların nemlendirici özellik taşımasını sağlar. Sabun köpüğünü, sertliğini artıran yağ asitlerinin oranı çok düşük olduğundan, tek başına sabun yapımı için ideal bir yağ değildir. 100% Zeytinyağı içeren sabuna "Castile" adı verilir, nemlendirici özellği yüksek ama temizleme özelliği neredeyse olmayan bir sabundur. İdeal sabun, farklı özellikteki yağların karıştırılması ile elde edilir. 30-50% civarı kullanabilirsiniz. 

· Ayçiçek Yağı 

Sabun yapımında ayçiçek yağı kullanımı, zeytinyağı ile benzer etkiye sebep olur. Ayçiçek yağı da sabuna nemlendirme özelliğinin yanı sıra yumuşaklık katar. Ayçiçek yağı oranı yüksek olan sabun çok fazla köpürmez ve zeytinyağlı sabuna göre daha da yumuşak olur. Hassas ciltler için, çocukların kullanımı için uygundur. İçeriği ; 

Yüksek miktardaki oleic acid ve linoleic acid içeriği, ayçiçek yağı ile yapılan sabunların nemlendirici özellik taşımasını sağlar. Sabun köpüğünü, sertliğini artıran yağ asitlerinin oranı çok düşük olduğundan, tek başına sabun yapımı için ideal bir yağ değildir. Genellikle sabunlarda, uygun fiyatından dolayı zeytinyağının alternatifi olarak kullanılır. İdeal sabun, farklı özellikteki yağların karıştırılması ile elde edilir. Sabununuza 40% civarı zeytinyağı eklemeyi düşünüyorsanız bu miktarın 20%'sini ayçiçek yağı kullanabilirsiniz. 

· Hindistancevizi Yağı 

İngilizcede yağ için kullanılan "Oil" ve "Butter" için türkçede tek karşılık yağdır. Oysa, "Butter" olarak belirtilen yağlar katı yağlardır ve burda bizim bahsettiğimiz özelliklere sahip olan yağ da "Coconut Butter" dır. Hindistancevizi yağı doğal antimikrobiyal olduğundan, bu yağ ile yapılan sabunların raf ömrü çok uzundur. Aynı zamanda nemlendirici özelliği vardır. 

85%'lere varan Lauric, Myristic, Palmitic ve Stearic asit içeriği , hindistancevizi yağı içeren sabunların sert, köpüren ve yüksek temizleme gücüne sahip olmasını sağlar. Sabunun beyaz olmasını sağlar. Cold Process Soapmaking olarak adlandırılan ev yapımı soğuk proses sabun yapım tekniğinde kullanılan vazgeçilmez yağlardan birisidir. Shea yağı ve zeytinyağı ile karıştırılarak nemlendirme, köpürme ve temizleme özelliği çok yüksek olan sabunlar elde edilebilir. Sabunlarda yaklaşık 30% oranında kullanılır. Yüksek temizleme özelliğinden dolayı çok yüksek oranlarda kullanıldığında cildi kurutur. 30% civarı kullanılması idealdir. 

· Shea Yağı 

Kozmetik ürünlerde çok fazla kullanılan pahalı bir yağ çeşitidir. Cilt onarıcı, nemlendirici özelliğinin yanı sıra düşük miktarda da olsa UV ışığı absorplama özelliği vardır. Afrikada yetişen shea ağacından elde edilir. Bazen çikolatada, kakao yağının yerine kullanılır ama çikolatanın tadını belirgin şekilde değiştirir. 

Yüksek miktardaki oleic acid sabuna nemlendirme özelliği katarken, stearik asit sabuna sertlik ve bol köpük verir. Temizleme özelliği düşük olduğundan hindistancevizi yağı ile karıştırılması iyi sonuçlar verir. 15% civarında kullanabilirsiniz. 

· Palm(Hurma) Yağı 

Palm yağı içeren sabunlar uzun süre dayanır, kolayca eriyip yok olmaz. Sabunlaşma prosesini oldukça hızlandıran bir yağdır. Yüksek oranda bulunduğunda, kolayca trace dediğimiz sabunlaşma reaksiyonunun tamamlanma seviyesine ulaşılmasını sağlar. Bu aşamada sabunu kalıba hızlıca aktarmazsanız, çözelti kapta donup işinizi zorlaştırabilir. 

Yüksek miktardaki oleic acid sabuna nemlendirme özelliği katarken, Palmitik asit sabuna sertlik ve bol köpük verir. Temizleme özelliği düşük olduğundan hindistancevizi yağı ile karıştırılması iyi sonuçlar verir. 40%'a kadar kullanabilirsiniz ama ideali hindistan cevizi yağının bir kısmını palm yağı ile değiştirip hem sabunun sertliğinden taviz vermeyip hem de hindistancevizi yağının kurutucu özelliğini azaltmış olursunuz. 

· Palm(Hurma) Çekirdeği Yağı 

Hindistancevizi yağı ile yapılan sabuna çok benzerlik gösterir, ek olarak sabuna nemlendirme özelliği de katar. Bu yağ ile hazırlanan sabunlar, hindistancevizi yağı ile hazırlanana göre belirgin derecede daha yumuşak olur. Sabunlaşma reaksiyonunun tamamlanabilmesi için hindistancevizi yağına göre daha az miktarda Sodyum Hidroksit gerektirir. 

Yüksek oranlarda kullanıldığında cildi kuruttuğundan 30%'un üzerinde kullanılmamalıdır. Yüksek miktarda hindistancevizi yağı kullanmayı düşünüyorsanız, kullanacağınız hindistancevizi yağının yarını palm çekirdeği yağı kullanmanız durumunda sabununuz daha yumuşak olur ve cildinizi kurutmaz. 

· Kakao Yağı 

Nemlendirici özelliği ve uzun raf ömrü nedeniyle kozmetikte sık kullanılan yağlardan biridir. 

Nemlendirme özelliğinden dolayı egzama ve dermatit'e iyi gelir. Sert ve nemlendirme özellikli sabun oluşumunu sağlar. 15%'in üzerinde kullanmayın, aksi taktirde çok sert ve kırılgan bir sabun oluşur. 

Tarifler, sabun yapılışı 2. bölümde aktarılmıştır.
Evde sabun yapılışı tarifleri için buraya tıklayınız.
Ben tüm sabun malzemelerimi netten aldım. Güvenle netten doğal sabun hammaddesi alabileceğiniz adrese burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Alıntı-1;

http://sabunagaci.com/2014/03/04/kul-sabunu-mu-daha-zararsizdirserbest-alkali-icermez-yoksa-kostikle-duzgunce-uretilmis-olan-mi-sasirmayin-tabiki-ikincisi/

Benim yaptığım sabunlara aşağıdaki linklere tıklayarak ulaşabilirsiniz;

Kefir sabunu
Zeytinyağlı ve kakao yağlı sabunlar
Shea yağlı sabunu
Hindistan cevizi yağı sabunu

Online sipariş vermek için sitemizi ziyaret edebililrsiniz. https://www.fermentemutfagim.com/